یادداشت،
قاب بندی سلامت روان در میزانسن اخبار خشن
ایمن رها: خیلی از ما با شنیدن اخبار حوادث و جنایات این روزها از خود بارها پرسیده ایم واقعا تعریف سلامت روان چیست و شاید گرفتار تناقض های جدی در تعریف آن شده باشیم. سوالها و تناقضاتی که نیازمندتوضیحند.
خبرگزاری مهر - گروه جامعه_آزاده سهرابی: از وقتی قتل بابک خرمدین با یافتن بخشی از پیکر وی و بلافاصله اعترافات پدر و مادر وی در خصوص قتل خشونت بار وی علنی شد، موجی از اظهارات درباره سلامت روانی این افراد در فضای مجازی عنوان شد. به جز واکنش های مخاطبان درباره شنیدن چنین قساوتی که در دل این ماجراست (در صورت تأیید شدن قطعی چنین اقدامی از جانب این پدر و مادر) این مسئله که این چنین پدر و مادری از چه مشکل روانی رنج می بردند یا چه علت روانی یا تفکری آنها را به سمت چنین انتخاب هولناکی کشانده است، عنوان شد. خصوصاً پس از اعتراف آنها به قتل داماد و دختر خود با همین روش، ابعاد دیگری طرح شد. یکی از ابعاد این ماجرا آنجا بود که در فضای مجازی پیچید که روان شناس پزشکی قانونی اعلام نموده است قاتل سلامت روانی دارد اینجا بود که بعضی از کاربران از این پاسخ شگفت زده شدند، عده ای بر این طبل کوبیدند که اگر واقعاً سلامت روانی اینها تأیید شده باید از همه ترسید و عده ای دیگر در صدد شناسایی و معرفی اختلال این افراد برآمدند تا نشان بدهند این زن و شوهر اختلالات جدی روانی دارند!مردم تعریفی از سلامت روان ندارندانتشار اتفاقات ناگوار بسیار در جامعه طی سالهای اخیر شدت گرفته است و میتوان بدون درنگ نمونه هایی از آنرا به یاد آورد؛ از قتل رومینا به دست پدرش تا خودکشی یکی از مجریان سابق تلویزیون و متأسفانه باید گفت جامعه هنوز تعریف روشنی از سلامت روان ندارد. گاهی اصطلاحاتی که بار حقوقی دارند به جای اصطلاحات علمی گرفته می شوند و بالعکس. حتی روان شناسان و روان پزشکان و جامعه شناسان بدون حتی ۵ دقیقه مصاحبه حضوری با این زن و شوهر و کمترین اطلاع از زندگی این خانواده حکم به انواع اختلالات روانی آنها داده اند؛ از اختلال ضد اجتماعی تا خودشیفته تا جنون و.... خیلی ها به واسطه شنیدن چند خط نظر متهم اصلی پرونده درباره علاقه اش به بابک خرمدین شخصیت تاریخی ایرانی او را متعصب و قتل او را ناشی تعصبات می دانند و.... دامنه این اظهار نظرها به قدری طولانی است که میتوان در مورد هر کدام از جنبه های نظری که کاربران فضای مجازی، از متخصص تا مردم عادی، در این وادی دارند، گزارش های مختلف نوشت. اینها همه در غیاب این رخ می دهد که در طول این سال ها مباحث ریشه ای سلامت روان برای اطلاع عمومی کمتر مورد توجه رسانه ها و در صدر آن صد و سیما بوده است تا آنجا که سلامت روان نزد مردم تعریف روشنی ندارد.چرا می گویند یک قاتل سلامت روان دارد؟پیش از ورود به تعریف ساده سلامت روان اما ذکر این مورد لازم است که آنچه در روان پزشکی قانونی برای اطلاق سلامت روان به یک متهم اهمیت دارد چیست. اینجا به درستی این سوال نزد افکار عمومی مطرح می شود که اساساً ارتکاب عملی چون قتل و حالا قتلی چنین فجیع خود نمی تواند نشان از عدم وجود سلامت روان باشد؟سرپرست دادسرای جنایی تهران اعلام نموده بود: متهمان به قتل بابک خرمدین جهت آزمایش های روحی و روانی به پزشکی قانونی فرستاده شدند و توسط روانشناسان آنجا مورد معاینه قرار گرفتند. روانشناسان اعلام نمودند که از لحاظ روحی و روانی در حد این که گفته شود گرفتار جنون هستند مشکلی ندارند. در واقع در ادبیات روان پزشکی قانونی سلامت روان یک فرد یعنی او گرفتار جنون یا کم هوشی جدی نباشد. این که پزشکی قانونی اعلام می کند که فرد سالم می باشد به معنای این نیست که فرد هیچ گونه اختلال روانی ندارد، بلکه به این معناست که فرد اول از همه گرفتار جنون نیست و در طیف اسکیزوفرنی هم قرار ندارد و در عین حال از نظر بهره هوشی هم گرفتار مشکل جدی نیست و در واقع اعمال وی در حیطه آگاهی و اختیارش بوده است؛ چون که در صورت تشخیص هر کدام از اینها بار حقوقی ماجرا فرق می کند و حتی میتوان به استناد آن رافع مسئولیت کیفری شود و مجازات وی طبق قوانین تغییر کند. اما این که آیا این افراد دارای اختلال شخصیت جدی مثل ضد اجتماعی هستند یا نه با این تشخیص رد نمی گردد که خود چنین اختلال هایی می تواند فرد را مستعد رفتارهای ناهنجار بسیاری کند که برای تأیید آن احتیاج به بررسی های جدی تر روان پزشکی است و فقط روان پزشک یا روان شناسی که ساعت ها مصاحبه تشخیصی با چنین افرادی داشته باشد می تواند پیچیدگی اختلال های روانی چنین قاتل خونسردی را (آنطور که تا امروز معترف شده و توسط ویدیوهای انتشار یافته تأیید می شود) تبیین کند. بعد از آن روان شناسان اجتماعی و جرم شناسان هستند که با بررسی دقیق پرونده می توانند نظر بدهند و در نهایت باید برای تبیین چرایی رخ دادن چنین خشونتی که تمام مرزهای اخلاقی و انسانی را زیرپا گذاشته است احتیاج به تحقیق های علمی دقیق است تا بتواند کارساز باشد و راهکاری برای پیشگیری از روی دادن پشت سر هم چنین رخدادهایی بدهد.با تعریف سلامت روان آشنا شویمو اما تعریفی از سلامت روان!سلامت روان از دو منظر قابل تعریف و بررسی است که در نهایت هم قابل جمع است. یک زمان وقتی داریم از سلامت روان صحبت می نماییم یعنی از نبود اختلالت روانی صحبت می نماییم که راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی که یکی از معتبرترین آنها DSM است این تشخیص را فراهم می آورد. این راهنما که ویرایش پنجم آن این روزها در دسترس روان شناسان و روانپزشکان برای تشخیص اختلالات روانی است، از اختلالت طیف اسکیزوفرنی و سایر اختلال های روان پریشی تا اختلالات افسردگی و اضطرابی و… را در بر می گیرد. این راهنما هر چند سال یکبار ویراست جدیدی عرضه می دهد که شامل بازبینی هایی در دسته بندی اختلالات روانی و…است. بعضی از اختلالات هستند که سبب رنج خود فرد می شوند و کارکرد وی را مختل می کنند مانند اختلالات افسردگی و اضطرابی و به صورت معمول افراد درگیر با نشانه های آن به روانپزشک یا روان شناس رجوع می کنند و تشخیص را می گیرند و برای درمان اقدام می کنند. اما دسته ای از اختلالات هم هستند که چون رنج فرد را به همراه ندارند و عموماً سبب رنج و زیان اطرافیان می شوند و اصطلاحاً فرد به مشکل خود بینشی ندارد سبب می شود پنهان بماند. اگر اطرافیان بتوانند فرد را برای گرفتن تشخیص و درمان نزد متخصص ببرند، میتوان در آمارها به آن استناد کرد اما چون مقاومت این افراد برای پذیرش مشکل زیاد است عموماً هم راهی نزد متخصصان ندارند و اغلب جرم هایی که رخ می دهد از این دسته افراد سر می زند. حقیقت این است که جامعه ایران راه طولانی را طی کرد تا از انگ خوردن برچسب بیمار روانی و فرار از بردن مشکلات نزد روان شناس و روانپزشک عبور کند و نسبت به سالهای گذشته مراجعان بیشتری به این متخصصان رجوع می کنند اما همچنان این پیشینه در ذهن خیلی از مردم وجود دارد. از طرفی این تفکر نزد خیلی از مردم ریشه دارد که باید خودشان از پس مشکلاتشان بر بیایند و این مسئله خودش ریشه ای فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی دارد. با جمع این مباحث میتوان گفت با وجود نشانه های موجود در سطح جامعه متأسفانه اختلالات تشخیص نگرفته زیادی در بین مردم داریم. اینجاست که رسانه ها موظف می باشند راهی پیش پای مردم قرار دهند تا از زیر بار مسئولیت توجه به سلامت روان خود و اطرافیان شانه خالی نکنند. این مسئله که گرفتن تشخیص اختلال روانی به معنای زیر سوال بردن فرد نیست و روان درمانی و روان پزشکی به قدری در این سال ها پیشرفت کرده است که بهبود مؤثری را به همراه دارد باید گوشزد شود ضمن این که امکان دارد فرد به صورت کوتاه مدت گرفتار هیجاناتی شود که با رجوع زودهنگام و بررسی مشکل جلوی تبدیل آن به اختلال گرفته می شود که خود مبحثی گسترده است. اما از یک منظر عام تر هم سازمان بهداشت جهانی هم تعریفی از سلامت روان یا خصوصیت های فرد با سلامت روان خوب را تعریف کرده است. خصوصیت هایی چون احساس خوشایندی، لذت از زندگی، خندیدن و شاد بودن. انعطاف پذیری، توانایی مقابله با استرس های زندگی و مقابله با ناملایمات زندگی (تاب آوری)، انتقاد پذیری، مشارکت همه جانبه در زندگی در فعالیتهای هدفمند و ارتباطات مثبت، توانایی ایجاد تغییر، رشد و بالندگی، تعادل بین اجتماعی بودن و عزلت، کار و تفریح، خواب و بیداری، استراحت و فعالیت، احساس خوب از فرهیختگی و پیشرفت، با عنایت به تفکر و مغز، جسم، روان، خلاقیت، پرورش عقل، توانایی مراقبت از خود و دیگران، اعتماد به نفس و احترام به نفس خوب از آن جمله است. شاید به نظر برسد رسیدن به چنین مرتبه ای از زندگی که به صورت فردی و میان فردی از چنان سلامتی برخوردار باشیم که در تعریف سلامت روان بگنجیم سخت و دور از شرایط زندگی این روزها خصوصاً با ققرار گرفتن در دوران کرونا به نظر برسد. شاید بگوییم نقش خصوصیت های شخصیتی یا حتی وراثت در این میان بسیار دخیل است و یا سبک های فرزندپروری که از سر خیلی از بزرگسالان امروز گذشته است را چه کنیم! بله حقیقت این است که قرار گفتن هر لحظه در این چهارچوب دشوار می باشد اما آگاهی و شناخت آن و همینطور مسئولیت پذیر بودن در برابر خود و دیگران برای حرکت به سمت سلامت روان سبب می شود بتوانیم در اغلب مواقع در این چهارچوب بمانیم که این تلاش خود می تواند نشانه مهمی از سلامت روان فرد باشد.
منبع: imenraha.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب